Hayata Nasıl Anlam Katabiliriz?

Hayat nasıl mana kazanır? Hayat nasıl anlamlandırılabilir? Dünya, toprak, gökyüzü, yıldızlar, hayvanlar beşere neler anlatıyor?

Hz. Mevlânâ Celâleddin Rûmî şöyle der:

“Bir gün öküzün biri, zamanın medeniyet merkezi olan Bağdat’a geldi ve şehri baştanbaşa dolaştı. Ancak o muhteşem güzellikler, lezzetler ve sanat hârikaları arasında ancak ve ancak yol kenarındaki kavun ve karpuz ka­bukları dikkatini çekti. Zâten öküz ile merkebin seyrine layık olan şey, ya yola dökülüp saçılan saman­dır, ya da yolların kenarında biten çayır çimendir!” (Mesnevî, c. 4, beyt: 2377-2379)

Hayat nasıl mana kazanır?

İşte biz de bu dünyada yalnızca yiyip içme ve cümbüşle meşgul olmamalıyız. Bir an durup düşünmeli, nereden gelip nereye gittiğimize bakmalı ve hayatımıza ona nazaran istikamet vermeliyiz. Her şeyden evvel kendi yaratılışımız; fizîkî ve rûhî yapımız; sahip olduğumuz üstün vasıflar ve kâinât üzerinde derin derin tefekkür edip bunların inceliklerini araştırmalıyız. Bu türlü yaptığımızda hayatımız daha manalı hâle gelir.

TOPRAĞI TEFEKKÜR

Meselâ, toprağı düşünelim!. Tıpkı su ile beslendiği hâlde üzerinde binlerce farklı bitki yetişiyor, bunlar da farklı renklerde, farklı biçimlerde meyve ve sebzeler veriyor ve bunu harika bir tertib ve nizamla yapıyor. Birebir toprakta yetişen ve tıpkı suyla beslenen yiyeceklerin birbirinden üstün ve farklı olması akılları hayrette bırakacak bir hâdise değil midir?[1]

GÖKYÜZÜNÜ TEFEKKÜR

Sonra gözümüzü semâya çevirip, oradaki süper ve muazzam sistemi temâşâ edelim: Meselâ güneş… Dünya ile ortasındaki uzaklık 150 milyon kilometredir. Orta büyüklükte bir yıldız olan Güneş, hacim îtibariyle o kadar büyüktür ki içine dünyamız üzere 1.300.000 tane gezegen sığar. Yüzey sıcaklığı 6000 santigrat derece, iç sıcaklığı ise 20 milyon santigrat derecedir. Yörüngesi üzerinde saatte 720.000 kilometrelik muazzam bir süratle hareket etmektedir. Bu, yaklaşık bir hesapla Güneş’in günde 17 milyon 280 bin kilometrelik yol kat ettiğini gösterir.[2]

Güneşte her saniye 564 milyon ton hidrojen 560 milyon ton helyuma dönüşür. Ortadaki 4 milyon tonluk gaz hususu de güç hâlinde yayılır. Yani güneş, saniyede 4 milyon ton, dakikada ise 240 milyon ton unsur kaybeder. Şayet güneş 3 milyar yıldan beri bu süratle güç üretiyorsa, bu müddet içinde kaybetmiş olduğu kütle 400.000 milyon defa milyon ton olacaktır ki, bu kıymet, yeniden de Güneş’in şimdiki toplam kütlesinin 5000’de biri kadar fakat tutacaktır.

Hayat nasıl anlamlandırılabilir?

Dünyamız bu kadar muazzam bir kütle ve bu kadar büyük bir güç kaynağına o kadar hesaplı bir uzaklıkta yerleştirilmiştir ki ne onun yakıcı ve yok edici etkisine maruz kalır, ne de onun sağlayacağı yararlı güçten yoksun kalır. Bu muazzam gücü ve gücüyle Güneş, başta insanlık olmak üzere yeryüzündeki tüm canlılığa en yararlı olacak güç ve büyüklükte yaratılmış olup ışınlarını ölçülü bir halde dünyaya ulaştırmaktadır. Hem de milyonlarca yıldır…[3]

Bahsettiğimiz bu muazzam güneş, Samanyolu galaksisinde bulunan tahminen 200 milyar yıldızdan yalnızca birisidir. Birebir halde Samanyolu galaksisi de, çağdaş teleskoplarla görülebilen birkaç yüz milyar galaksiden sırf birisidir. Ve bu Samanyolu galaksisinin bir ucundan başkasına gitmek için 100 bin ışık yılı gereklidir. (Işık 1 saniyede 300.000 kilometre gidiyor.) Dünya’dan hareket edip galaksimizin merkezine varabilmek için de 300.000 trilyon kilometre gitmemiz gerekir.[4]

HAYVANLARI TEFEKKÜR

Tabiata baktığımızda bir balığın yüzmesi, bir kuşun uçması, bir uçağın uçuşu daima aşikâr prensipler (akışkanlar mekaniği) dâhilinde gerçekleşir. Bir ırmak yahut deniz kenarında yorgunluğumuzu atarken sanki suyun hareketlerinin ne kadar karmaşık bir sistem içinde olduğunu fark ettik mi? Sanki uçaklar mı yoksa uçan böcekler mi bu prensipleri daha düzgün ve daha verimli bir formda kullanmaktadır? Balığın beden biçimi tasarlanırken sanki hangi akışkan prensipleri uygulanmıştır? Tabiatta gördüğümüz bu uygulamalar sanki teknolojide bize neler kazandırmış yahut kazandıracaktır? Sanki balina ve kırlangıç kuşunu inceleyerek uçak ve gemilerde yakıt tasarrufu sağlayabilir miyiz? Sivrisinekler suyun üzerinde neden batmadan durabiliyorlar? Örümceklerin ânî sıçramalarında bacaklarındaki hangi özelliğin etkisi var?[5]

Balığın kalbi, yüzerken suyun bedenine uyguladığı basıncın en düşük olduğu yere büyük bir îtina ile yerleştirilmiştir. Böylelikle sürat arttıkça dış basınç azalarak kalbin atışlarının kolaylaşması hedeflenmiştir. Balığın gözü sürat ne olursa olsun daima birebir statik basınç kıymetini koruyan yere yerleştirilmiştir. Böylelikle balık süratli yahut yavaş yüzerken gözünde basınç farklılığı olmamaktadır.

Hepimiz konutumuzda ânî hızlanma ve yavaşlama yapabilen, havada asılı kalan, takla atıp zıt uçabilen ve aykırı olarak tavana iniş yapabilen sinekleri görmüşüzdür. Köpek balığının kuyruğundaki çentik, akbabanın kanat uçlarındaki yayvan tüyler, balinanın kuyruğundaki yarım ay biçimindeki kanat, hareketlerinde onlara hidrodinamik yahut aerodinamik avantajlar sağlar. Kırlangıç ve tonbalığında olduğu üzere ön ve art kanatların geriye hakikat kavislendiği hilâl formundaki kanatlar bu randımanı daha da artırır. Beşerler da uçak ve gemilerde bu dizaynlardan istifade ederler.

Tahliller sonucunda, köpek balığının derisi üzerinde keşfedilen küçük kanalcıkların tuzlu suda sürtünmeyi azaltmak ve hareket verimliliği sağlamak için en ülkü yapı ve uzunlukta olduğu görülmüştür.

İnsan ve hayvan eklemlerindeki yağlama sistemi o kadar şahanedir ki, bugüne kadar teknolojideki üç yağlama tipi ile de tam olarak açıklanamamıştır.

Donma sıcaklığının altında yaşayan antifrizli balıklar, kızgın çöl kumlarında hareket eden yılanlar, med-cezir bölgelerinde susuzluğa güçlü balıklar vardır. Ayıbalıkları 1600 metre derinliğe dalabilmektedir ki basınç bizim maruz kaldığımız basıncın 160 katıdır. Bununla birlikte derin deniz hayvanlarının bu kadar büyük basınç altında hayatlarını nasıl devam ettirdiklerine dâir bilmediğimiz bahisler çok fazladır. Birtakım deniz yılanları uzun müddetli derin dalışlarda deri vasıtasıyla kandaki azotu dışarı atarlar ve yüzeye çıktıklarında vurgun yemezler. Hâlbuki bugün en usta dalgıçlar bile derinden su yüzüne fakat dinlene dinlene uzun vakitte çıkabilirler…[6]

İşte bunun üzere etrafındaki varlıklar üzerinde düşünen çabucak her insan, sonsuz bir ilim ve kudrete sâhip olan bir yaratıcının var olduğunu, kendisinin de boş yere yaratılmadığını, dünyaya aşikâr bir niyetle geldiğini fark eder. Gerçekten araştırmalar sonucunda, ilkel kabile dinlerinden en gelişmiş olanlarına kadar bütün dinler­de her şeye kadir bir büyük varlığa inanıldığı tespit edilmiştir.[7]

Allah’ın varlığını ve birliğini gösteren kanıtlar pek çoktur. Bunlardan, herkesin kolaylıkla müşâhede edebileceği birkaç misâl şöyledir:

Bebeğin oluşumu, doğması ve büyümesi, akıl ve idrak sahibi olması, daha da değerlisi hangi hususlardan yaratılıp ne hâle geldiği… Beşere kaygı ve ümid veren şimşeğin çakması, gökten suyun çok muntazam bir halde inmesi ve bununla ölmüş toprağın tekrar diriltilmesi… Göklerin ve yerin çok dakik bir sistem dâhilinde ayakta durması ve içlerindeki sayıya gelmez canlıların yaratılması… Rüzgârların yağmuru müjdeleyerek esmesi, bulutları türlü yerlere sevketmesi, göllerin ve denizlerin oluşması, dağ üzere gemilerin binlerce groston yükleriyle su üstünde yüzmesi, üzerine yüzlerce uçağın inip kalktığı küçük bir kent mâhiyetindeki gemilerin okyanuslarda yol alması[8]… Bütün canlılara gökten ve yerden rızık verilmesi…[9]

Hz. Mevlânâ şöyle der:

“Ey oğul, yazıyı bir kâtibin yazdığını düşünmek mi, yoksa kendi kendine yazıldığını dü­şünmek mi akla daha uygun düşer?

Ey hünersiz kişi, söyle bakalım, evin bir yapıcısı, bir mimarı olmasını düşünmek mi akla daha uygundur, yoksa yapıcısı ve mimarı olmadan evin kendi kendine meydana geldiğini düşünmek mi? Güzel bir sanat eseri, kör ve çolak bir adamın elinden mi çıkar, yoksa maharetli, gözü görür, hissiyât sâhibi bir kişinin eseri midir?” (Mesnevî, c. 6, beyt: 368-371)

“Nakışlar, fotoğraflar, ister haberleri olsun ister olmasın, hepsi de onları yapanın elinden çıkar! Testici testi ile uğraşır; onu yoğurur, form verir, yapar! Testi, ustası olmadan hiç kendi kendine genişler, uzar mı? Tahta, dülgerin eline sığınmıştır, ona tâbi olmuştur! O denli olmasaydı kesilir miydi, öbür tahtaya eklenir miydi? Elbise; bir terzinin eline geçmeden, kendi kendine nasıl biçilir, nasıl dikilirdi? Ey akıllı kişi; su kabı latifenin elinde olmasaydı, zaten nasıl dolar, nasıl boşalırdı? Sen de; her an, her nefeste dolmadasın, boşalmadasın! Şu halde, ey hikmet sâhibi kişi; o eşsiz, o büyük Yaratıcı’nın sanat elindesin! Bir gün olur da gözündeki perde kalkar, sır bağı çözülürse, sanatın, sanatkârın elinde halden hâle girmekte olduğunu anlarsın!” (Mesnevî, c. 6, beyt: 3332-3341)

BUNLAR TESADÜF MÜ?

Varlıkların meydana gelişini ve harika bir âhenk ve sistem içinde hareket edişini “tesâdüf”le îzah etmek muhakkak mümkün değildir. Prof. Dr. Edwin Conqlin şöyle der:

“Hayâtın, tesâdüf eseri meydana geldiğini iddiâ etmek, bir matbaada rastgele vâkî olan bir patlama neticesinde muazzam bir ansiklopedinin ortaya çıktığını iddiâ etmek gibidir.”[10]

Dipnotlar:

[1] Kur’ân-ı Kerîm, Ra‘d sûresi, 4. âyet (Ra‘d, 4). [2] Prof. Dr. Osman Çakmak, Bir Çekirdekti Kâinat, s. 21, 66. [3] Prof. Dr. Osman Çakmak, Kâinat Kitap Atomlar Harf, s. 50. [4] Prof. Dr. Osman Çakmak, a.g.e, s. 6; Bir Çekirdekti Kâinat, s. 10-12. [5] Doç. Dr. Sami Polatöz, Tabiatta Mühendislik, İzmir 2004, s. 15-16. [6] Polatöz, a.g.e, s. 18-42. [7] Prof. Dr. Günay Tümer, “Din” mad., Diyanet İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1994, IX, 315-317. [8] Rûm, 20-46; Şûrâ, 29, 32; Yâsîn, 33-41; Bakara, 22. Ayrıca bkz. İbrahim, 32-33; Rûm, 40, 48, 54; Fâtır, 9; Mü’min, 61, 64, 79; Câsiye, 12; Talak, 12. [9] Fâtır, 3. [10] The Evidence of God, P. 174; Prof. Dr. Vahidüddin Han, İslâm Meydan Okuyor, s. 129.