Mehir Nedir? Mehir Kaç Çeşittir? Nikahın Şartları Nelerdir?

Mehir Nedir?

Mehir Nedir? İslam, insanın Yaratıcı ile olan bağlarını düzenlemekle birlikte ferdi ve toplumsal ömürle ilgili de birçok düzenleme getirir. Evlilik ve aileyi ilgilendiren problemlerin birden fazla da Kur’an ayetleri ile karara bağlamış ve bu kararları Hz. Peygamber’in uygulamaları ile pekiştirilmiştir.

İslam, gelmiş olduğu çağın ve toplumun nikah, aile ile ilgili geleneklerini düzenlerken evlilik ve aile mefhumlarının merkezinde olan bayanlar ve onların hakları üzerinde de ehemmiyetle durur. Ailenin oluşması ve sağlıklı bir formda fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için de kuralları belirlenmiştir. Sağlıklı bir başlangıç için de ailenin birinci adımını oluşturan ‘nikah’ın, kuralları tüm detaylarıyla açıklanır.

NİKAHIN KAİDELERİ NEDİR?

Nikah, İslam fıkhına nazaran, şer’an aranan kaideler çerçevesinde ortalarında evlenme mahzuru bulunmayan bir erkekle bir bayanın hayatlarını süreksiz olmaksızın birleştirmelerini sağlayan akit olarak tanımlanır. Nikah tıpkı vakitte tüzel bir mukaveledir. Ve bu kontratın geçerli olması, yani nikahın geçerli olması için gerekli olan kaideler şunlardır:

* Evlenecek bireylerin yahut vekâletlerini verdikleri şahısların hazır bulunması.

* Tarafların irade beyanı. Evlilik akdini kabul ettiklerine dair eşlerin “Kabul ettim” biçiminde söz etmeleri.

* Nikâhın duyurulması; saklı bırakılmaması.

* Kızın velisinin müsaadesinin olması. (Bu hüküm Hanefi mezhebi hariç diğer mezheplere göredir.)

* Şahitlerin hazır olması. Bu şahitler, ergenlik çağına ermiş, aklı başında iki erkek yahut bir erkekle iki bayan olmalıdır. Yani şahitlikte kesinlikle bir erkeğin bulunması icap eder.

Nikahın kaidelerinden değilse de, sonuçlarından biri olan mehir ise, İslam’ın bayanlara verdiği pahası gösteren detaylardan biri. Mehir; erkeğin evlenirken eşine verdiği yahut vermeyi taahhüt ettiği para yahut öteki bir mala denir. Kur’an-ı Kerim’de, evlenen erkeğin bayana mehir vermek zorunda olduğu ve bunu zorla geri almasının caiz olmadığı konusunda Bakara, Nisa ve Maide müddetlerinde ayetler yer alır. Fakihlerin çoğunluğu mehri nikâh akdinin geçerliliğinin bir koşulu olarak görmemekle birlikte bayana ilişkin bir hak olduğu için verilmesi gerektiğinde görüş birliği içindedir.

Yağmur Duası Nedir? Yağmur Duası Nasıl Yapılır?

Mehir, bayanı hem evliliğe ısındırmak hem de ona belirli bir malî güç kazandırmak fikriyle öngörülmüştür. Ayrıyeten mehri, kültürel kodlarımızda yer alan “başlık parası” üzere şeylerle karıştırmamak gerekir, zira mehir bayanın ailesine değil, şahsen bayanın kendisine teslim edilir. Bayanın şahsi malıdır, dilediği üzere kullanır. Lakin bayan istek ederse, mehirinin tamamını yahut bir kısmını, gönül isteği ile kocasına hibe edebilir.

MEHİR KAÇ ÇEŞİTTİR?

Mehir nikah anında belirlenip belirlenmemesine nazaran ikiye ayrılır. Mehrin ölçüsü nikah anında belirlenmişse buna mehr-i müsemmâ denir. Nikah esnasında mehrin ölçüsünün belirlenmemesi yahut belirlenen mehrin bir sebeple geçersiz sayılması halinde, evlenen bayan mehr-i misil hak eder. Bu durumda mehrin ölçüsü akrabaları ortasında her bakımdan kendi pozisyonuna denk olan bayanların aldığı mehrin ölçüsüdür.

ÖDEME VAKTİNE NAZARAN İKİYE AYRILIR

Mehir, ödenme vaktine nazaran ise, mehr-i muaccel ve mehr-i müeccel olmak üzere ikiye ayrılır: Mehr-i muaccel, peşin olarak ödenen mehirdir. Bayan mehr-i muacceli almadan kocanın meskenine gitmeme hakkına sahiptir. Mehr-i müeccel ise ödenmesi sonraya bırakılan mehirdir. Bu mehrin ödenmesi için rastgele bir vakit belirlenmişse, bu tarih geldiğinde belirlenen mehrin bayana ödenmesi gerekir. Şayet bir vakit belirlen-memişse, nikahın sona ermesiyle mehir muacceliyet kazanır ve ödenmesi gerekir. Öteki bir deyişle, boşanma halinde kocanın bu mehri ödemesi gerekir; vefat halinde de, bırakmış olduğu mirastan ödenir.

ÜST SONU YOKTUR

Kadın mehir olarak maddi yahut mali bedeli olan her şeyi isteyebilir. Bir alt yahut üst hudut koyulmamıştır. Fakat fakihler, kimi uygun ölçüler belirlemiş. Buna nazaran mehrin en az ölçüsü Hanefîlere nazaran 10 dirhem (o dönemlerde yaklaşık iki koyun bedeli), Mâlikîlere nazaran ise 3 dirhem gümüştür. Mehrin üst ölçüsü için ise 4 mezhep de bir hudut koymamıştır. Hz. Ömer kendi halifeliği periyodunda evlilikleri kolaylaştırmak için mehre üst hudut getirmek istemiş, ama bir bayanın “…Onlara kantarla vermiş olsanız da hiçbir şeyi geri almayın…” âyetini kanıt getirmesi karşısında bu fikrinden vazgeçmiştir.

NİKAHI KOLAYLAŞTIRIN

Ancak gençlerin evlilikten kaçmamaları için mehrin kolaylaştırılması ve ölçüsünün yüksek tutulmaması konusunda Hz. Peygamber, Hz. Aişe’den rivayet edilen bir hadisinde şöyle buyurur: “Nikahın en bereketlisi, külfet olarak en kolay olanıdır.” Öteki bir hadisinde de, “Nikahın en hayırlısı kolay olanıdır” buyurmuştur. Ayrıyeten Hz. Peygamber, parası olmayan, mehir olarak demir bir yüzük dahi bulamayan ancak evlenmek isteyen yoksul bir sahabeyi “bildiğin ezberindeki surelere karşılık seni ona nikahladım” diyerek evlendirmiştir.

Özetle mehir, bayanlara tanınan mali haklardan birisidir. Bir karşılık olarak değil, ihsan ve Allah’tan gelen bir armağan olarak yasal kılınmıştır.