Tanzimat’tan Günümüze Türk Düşünürleri | Süleyman Hayri Bolay

Prof. Dr. Süleyman Hayri Bolay’ın kaleminden “Tanzimat’tan Günümüze Türk Düşünürleri” isimli eser, kitap raflarındaki yerini aldı.

Süleyman Hayri Bolay’ın editörlüğünü yaptığı Tanzimattan Günümüze Türk Düşünürleri isimli bir çalışma geçen yıllarda kitap raflarında yerini aldı. Yedi cilt halinde yayınlanan bu muazzam eser fikir tarihimizin nereden nereye geldiğini göstermesi bakımında değerli. Hariciye Nazırı Mustafa Reşit Paşa’nın Gülhane Parkında 1839 yılında okuduğu fermanla başlayan bu devir idari, mali, siyasi, ekonomik vb. alanlarda yapılan ıslahatların genelini kapsar.

İlk iki ciltte Tanzimat’tan Cumhuriyet’e siyasi, idari ve toplumsal fikir temsilcileri, üçüncü ciltte; Tanzimat’tan Cumhuriyet’e bilimsel ve felsefi fikir temsilcileri, dört A-B ciltlerinde ise Cumhuriyet’ten günümüze bilimsel ve felsefi fikir temsilcileri yer alıyor. Beşinci ciltte Tanzimat’tan günümüze ahlak ve edebi niyet temsilcilerini, altıncı cilt Tanzimat’tan günümüze dini ve tasavvufi fikir temsilcilerini, son olarak yedinci cilt ise Türk dünyası fikir temsilcilerin ele alıyor.

Eserdeki alt başlıklar ise şunlar: iktisadi niyet, sosyalist fikir ve esas temsilcileri, Anadolucu fikir, spiritüalist fikir, bilimsel ve felsefi fikir temsilcileri, felsefi mecmualar, sanat niyet temsilcileri, ahlak, dini, tasavvufi niyet temsilcileri, Kurana dönüş hareketi, mezhepler tarihi niyeti.

KİTABIN HAZIRLANIŞ AMACI

Çok teferruatlı bir yapıtla karşılaştığımızı görüyor, bu türlü kitapların kültür hayatımıza neler katabileceğini hissedebiliyoruz. Arayıp da bulamayacağımız yüzlerce insan ve onların niyetlerinin eğitici ve öğretici halde yazılıp istifademize sunulmasına diyecek yok. Süleyman Hayri Bolay yapıtın hazırlanış gayesini şöyle lisana getiriyor: “Bir niyet tarihi yazmak, hele yakın devir niyet tarihimizi yazmak, bu devrin fikir formlarını, usullerini temsil eden düşünür temsilcilerini ele aldıkları sıkıntıları, bunlara getirdikleri tahlilleri günümüze, yarının beşerlerine ve bütün dünyaya tanıtmak… Ben kimim, biz kimiz, neredeyiz, ne yapabiliriz, nasıl yapabiliriz üzere kimlik tespitini belirten sorulara karşılık bulabilmek, kendi toplumuzun kültürü içinden niyet hayatımızın sıkıntılarına çözülmesine katkıda bulunmak…” (ss. 3-5).

TÜRK DÜŞÜNÜRLERİ

İki yüzden fazla düşünürü tanıtan bu eser alanında uzman olan şahıslarca kaleme alınmış. Ele alınan müellifin hayatı, fikri ve ideolojisine bakılmaksızın, yetiştiği ortam, etki aldığı şahıslar, akımlar ve etraf analiz edilerek incelenmiş ve günümüze ışık tutulmuş. Fikir tarihi olmadan siyasi ve toplum tarihimiz anlaşılmaz. Kitapta ele alınan birtakım isimleri sizinle paylaşmak istiyorum;

Ahmet Cevdet Paşa, Said Halim Paşa, Yusuf Akçura, Mehmet İzzet, Erol Güngör, Nevzat Kösoğlu, Sabri Ülgener, Hikmet Kıvılcımlı, Osman Turan, İstek Tevfik, Sakızlı Ohannes Paşa, Celal Nuri İleri, Macit Gökberk, Hilmi Ziya Ülken, Nurettin Topçu, Ayşe Şasa, Turgut Cansever, Necati Öner, Yılmaz Özakpınar, Teoman Duralı, Alparslan Açıkgenç, Alev Alatlı, Samiha Ayverdi, Peyami Safa, Ahmet Hamdi Akseki, Hüseyin Atay, Alirıza Sağman, Hayrettin Karaman, Ahmet Amiri Efendi, Hüseyin Vassaf, M. Esad Erbili, Ahmet Avni Konuk, Sait Nursi, Mehmet Akif Ersoy, Necip Fazıl.

Bugünkü fikir hayatımızı şekillendirenler insanları okuyup öğrendiğimizde mevcut meselelerimizi çözmek daha kolay hale gelecektir. Masaüstü bu kitabı elinizden bırakamayacaksınız.

(Tanzimattan Günümüze Türk Düşüncesi 7 Cilt, Editör: Prof.Dr. S. Hayri Bolay, Nobel Akademik Yayıncılık, 2015. )

Kaynak: Ali Büyükçapar, Altınoluk Mecmuası, Sayı: 434